" درنا" سيبري با پرهاي سفيد ، پاهاي بلند و گردن كشيده و با آوا و رقص با شكوهش نمادي از زيبايي و نگين تالاب‌ها وزيستگاه پرندگان است كه نگاه آدمي را به خود جلب مي‌كند.

به گزارش خبرنگار ايرنا، اداره كل محيط زيست مازندران امروز(چهارشنبه) مراسمي به عنوان سومين سال جشن روز "درنا" را در محل سالن شهداآموزش پرورش واقع در روستاي ازباران فريدونكنار مازندران برگزار كردكه طبيعي است در چنين مراسمي آدم به ياد تنهايي اين زيباي مهاجر بيفتد.

سالهاست كه اين زيباي دوست داشتني با شروع فصل سرما وآغاز مهاجرت پرندگان از عرض‌هاي بالاتر و سرد به محدوده جغرافيايي ايران وارد مي‌شود و به اصطلاح زمستان را درايران مي‌گذارند.

بررسي آماري نشان مي‌دهد كه درسال ‪ ۱۳۷۵‬ده قطعه ازاين نوع پرنده زيبا به تالاب فريدونكنار مازندران آمدند و سال گذشته اين تعداد به يك جفت رسيد و امسال تنها يك درنا همزمان با ديگر پرندگان به اين تالاب پركشيد و شايد سال آينده ، ديگر هيج!
درناي سيبري امسال به تنهايي بازگشت و آيا مي‌توانيم اميدوار باشيم كه اين پرنده زيبا و نگين تالاب مازندران سلامت بماند و يا در آينده با جفتش بازگردد و ديگر همنوعانش كه همچنان شاهد رقص اين پرنده زيبا در تالاب "ازباران" و " سرخرود " فريدونكنار مازندران باشيم!
به راستي درناي سفيد سيبري كه از پرندگان نادر و تحت حفاظت محيط زيست جهاني است چرا چنين سرنوشتي در تالابهاي ما پيدا كرده است و از ‪ ۲۰۰‬قطعه كه سال‌هاي گذشته به محدوده جغرافيايي ما وارد مي‌شدند در سال ‪ ۷۵‬به ‪۱۰‬ قطعه رسيد و با روند نزولي نهايتا اكنون به يك قطعه رسيد و آيا تنها قطعه درناي سيبري امسال به سلامت به زادگاه خود باز مي‌گردد؟
شايد درناي سفيد سيبري براي زنده كردن خاطرات به تالاب پنج هزارو ‪۴۰۰‬ هكتاري فريدونكنار بازگشته و ديگر خود او هم اميدي براي بازگشت نداشته باشد و همانند همتايان ديگرش در اين سرزمين هدف تيرجفاي يك شكارچي خلاف كارو يا سرنوشتي نامعلوم دچار شود.

درناي سيبري يكي از گونه‌هاي در معرض خطر انقراض است كه در نواحي سيبري وآسيا زيست مي‌كند و داراي سه جمعيت غربي ، شرقي و مركزي مستقل هستند كه هر ساله با فرارسيدن فصل پاييز ونامساعد شدن هوا درنواحي سرد سيبري راهي عرض‌هاي جغرافيايي پايين‌تر و زيستگاههاي زمستان گذراني مي‌شوند.

درناي سيبري يكي از گونه‌هاي منحصر بفرد و در معرض خطر انقراض است كه سه جمعيت شرقي، غربي و مركزي مستقل از همه دارند.

جمعيت غربي درناي سيبري مهاجر به ايران در گذشته‌اي نه چندان دور به بيش از ‪ ۲۰۰‬قطعه مي‌رسيد كه‌متاسفانه به دلايل مختلف اين تعداد در دهه گذشته به ‪ ۱۰‬قطعه كاهش يافته است.

جمعيت شرقي درناي سيبري هزاران كيلومتر دورتر و در شمال شرقي سيبري بدون هيج ارتباطي با دوگونه از جمعيت غربي و مركزي زادآوري داشته و مناطق زمستان گذراني اين جمعيت نيز در عرض‌هاي جنوبي تر و در مسير شمال به جنوب درياچه "پويانگ" چين‌است.

جمعيت مركزي درناي سيبري نيز در تالاب "كلادو" هند زمستان گذراني مي‌كنند.

براساس آمار كارشناسان محيط زيست استان مازندران جمعيت غربي درناي سيبري از منطقه " كناوات" روسيه واقع در غرب كوههاي اورال و با طي پنج هزار كيلومتر به منطقه فريدونكنار مازندران مهاجرت مي‌كنند.

درناي سيبري به طور نسبي همه چيز خوار است و با استفاده از منقار بلند و خميده قادر به بيرون آوردن كرم و لارو حشرات و حتي ريشه و غده گياهان آبزي است و معمولا علاقه شديد براي استراحت در اراضي غرقابي دارد.

كرم و لارو حشرات به عنوان مهمترين غذاي مورد نياز ومصرف درناي سيبري در مرحله پس از خروج تخم مي‌باشد و جوجه درناهاي سيبري نيز همزمان با خروج كرم لارو حشرات به تغذيه از آنها مي‌پردازند.

درناها از جمله پرندگاني هستند كه با توجه به قاعده كلي درشتي اندام و تعداد تخم از گونه‌هاي با تعداد اندك (دو تا پنج تخم) در لانه ونرخ زادآوري كم به شمار مي‌روند و در بين آنها درناي سيبري با حداكثر دو تخم و تبديل تنها يك تخم به جوجه پايين‌ترين نرخ رشد را در بين پرندگان دارا هستند.

براساس نتايج مطالعات درناي سيبري در سه سالگي جفتي براي خود برگزيده و در چهار و پنج سالگي قادر به توليد مثل خواهد بود.

درناي سيبري پس از انتخاب جفت ،آشيانه مناسبي بر روي زمين شناسايي و ساخته و در فاصله سه روز تا پنج روز دو تخم مي‌گذارد و با خروج اولين جوجه ازتخم به همراه جوجه لانه را ترك و جوجه دوم را رها مي‌كنند به همين خاطر است كه درناي سيبري هميشه يك جوجه به همراه دارد.

درناي سيبري از جمله پرندگاني است كه پس از انتخاب جفت تا پايان عمر به هم وفادار و در كنار هم باقي مي‌مانند و از آنها به اصطلاح خانواده ياد مي شود.

درناها به هنگام زادآوري به شدت قلمرو طلب بوده و رفتارهاي آميزشي را نيز در پايان دوره زيستگاه زمستان گذراني با رقص و آواي منحصري شروع مي كنند.

به گزارش ايرنا بنياد بين‌المللي درنا ( ‪ I.C.F)‬در اجراي پروژه حفاظت از درناي سيبري تشكيل شده و در اين راستا براي حفظ و افزايش تعداد اين نوع پرندگان برنامه‌هايي را طراحي كرده است.

بنياد درناي سيبري (‪ (ICF‬يكي از مجامع بين‌المللي است كه همه ساله بر مهاجرت و مسير حركت اين پرنده كمياب و وضعيت زيستي آن نظارت مي‌كند.

با همكاري بنياد بين‌المللي درنا اولين مركز تحقيقات و حفاظت از درناي سيبري با احياي جنگل "اوجاكله" در منطقه فريدونكار مازندران در سال ‪۸۴‬به منظور حفاظت از درناي سيبري ايجاد شد.

دراين مركز استخدام و بكارگيري همياران محلي در منطقه تيراندازي ممنوع فريدونكنار و برگزاري دوره آموزشي محيط باني به‌منظور حفاظت از درناي سيبري انجام شده است.

همچنين در اين مركز برنامه پايش درناي سيبري ، طرح مديريتي تالاب و برنامه مشاركت جوامع محلي براي حفاظت از درناي سيبري تهيه وانجام شده‌است.

به گزارش ايرنا ، فعاليتهاي پروژه بين‌المللي حفاظت از درناي سيبري در سه سطح انجام شد كه در سطح اول تهيه واجراي طرحهاي مديريتي ،حفاظت قانوني ، مشاركت مردم محلي ، ظرفيت‌سازي ، اجراي برنامه‌هاي تنوير افكار عمومي و برنامه‌هاي معيشتي جايگزين بوده است .

سطح دوم، سطح ملي است كه شامل حمايت از حفاظت سايت ، اقدامات وسيعتر براي حفاظت از تالابها و پرندگان آبزي از طريق بهبود قوانين و سياستها، لحاظ نمودن مسايل تنوع زيستي در برنامه ريزي‌هاي منطقه‌اي است.

سطح سوم بين‌المللي و در رابطه با مسير پروازي است كه شامل ايجاد مركز هماهنگي مسير مهاجرتي، هماهنگي مسير پروازي غربي پيش بيني فعاليتهاي حفاظتي مسير پروازي و هماهنگي با ساير برنامه‌هاي مسير پروازي است.

همنچنين در اين مركز تحقيقات مشخص منطقه‌اي مانند نصب فرستنده‌هاي ماهواره‌اي روي درناي سيبري از مهمترين فعاليتهايي است كه اين پروژه براي حفاظت از درناي سيبري انجام داده است.

بنياد بين‌المللي درنا با هدف احيا و افزايش جمعيت گونه نادر درناي سفيد سيبري براي اولين بار در سال ‪ ۷۴‬دو جوجه درنا از " ويسكانسن" آمريكا به منطقه فريدونكنارمنتقل و با همكاري محيط زيست مازندران عمليات رهاسازي انجام گرفت.

"محمدرضا بطحائي" كارشناس امور حيات وحش و آبزيان حفاظت محيط زيست مازندران دراين‌باره به خبرنگار ايرنا گفت : جوجه درناها پس از رهاسازي در كنار درناي وحشي هنگام بازگشت به دليل ناتواني درپرواز قادر به همراهي نشده و يكي از آنان پس از عمليات زنده‌گيري به پارك پرديسان تهران منتقل شده است.

به گفته بطحايي در همين راستا بنياد بين‌المللي درنا ‪ ICF‬در سال ‪۱۳۸۱‬ تعداد معدودي درناي سيبري دست‌آموز را از طريق هواپيماي سبك گلايدر در زيستگاه فريدونكنار رها كرد.

وي تصريح كرد: باتوجه به نتايج اين اقدام در سال‌هاي گذشته در سال ‪۱۳۸۱‬ دو قطعه جوجه با نصب ردياب رها شد و با مراقبت‌هاي ويژه پس از انس و پرورش چندماهه در كنار درناهاي وحشي به همراه آنان به مناطق شمالي كوچ كردند كه متاسفانه ردياب تنها تا مرز كشور داغستان فعال بود و پس از آن به علت نامعلومي رد پرنده گم شد.

وي اظهارداشت: رهاسازي جوجه درنا در سال ‪ ۱۳۸۲‬نيز صورت گرفته‌است كه پس از عمليات مراقبت‌هاي ويژه تا پايان فصل زمستان گذراني يكي‌از جوجه‌هاي داراي ردياب در شروع مهاجرت از ادامه مسير بازماند و دراستان گيلان فرود آمد واز جوجه دوم كه بدون ردياب بود بي‌اطلاع بوديم.

"بطحايي" كارشناس امور حيات وحش محيط زيست مازندران كه مسووليت رهاسازي جوجه درناها را در استان دارد ، درباره علت كاهش تعداد درناهاي سيبري در مازندران گفت: به نظر من درنا درمسير شكار و يا به دلايل نامعلومي در طي مسير ناپديد مي‌شدند.

وي درباره تنها شدن درناسيبري مازندران افزود: پارسال هنگام بازگشت يكي از درناها از منطقه مهاجرت خود را به سيبري آغاز كرده است و به نظرمي رسد پرنده‌ديگر بر اساس گفته منابع محلي شكار شده است به طوري كه حتي دراين زمينه ازيك شكارچي مشكوك شكايت شده ولي به دليل نبود مدارك كافي و مستند تبرئه شد.

"بطحايي"درباره نظارت و پي‌گيري بنياد بين‌المللي‌درنا از كاهش جمعيت غربي درناي سيبري اشاره كرد و گفت:اكنون‌اين بنياد از آنچه كه مديريت ضعيف محيط زيست استان مازندران عنوان مي‌كند، شكايت كرده است.

سالانه يك ميليون و ‪ ۸۰۰‬هزار پرنده براي زمستان گذراني وارد تالاب‌ها و آببندانهاي مازندران مي‌شوند.

بر اساس گزارش محيط زيست ، نيمي از پرندگان موجود در مازندران و نزديك به نيمي از گونه‌هاي موجود در كشور ، در منطقه ميانكاله زيست مي‌كنند كه بيانگر شرايط زيستي مناسب و امنيت بالاي اين تالاب بين‌المللي است.

پرندگان در اين فصل از سال براي زمستان گذراني‌از شمال درياي خزرو منطقه سيبري به ميانكاله مهاجرت مي‌كنند.

اين پرندگان مهاجر، بيش از نيمي از سال را در مناطق شمالي درياي خزر ، كشورهاي آسياي ميانه و سيبري مي‌گذرانند كه به دليل مشكلات اقتصادي متعدد در اين مناطق ، برخي از گونه‌هاي آنها با مشكلات اكولوژيك خاص مواجه شده و خطر انقراض ، برخي از آنها را تهديد مي‌كند.

هم اكنون ‪ ۷۹‬گونه از پرندگان كنارآبزي ، خشكي‌زيان و پستانداران حاضر در منطقه ميانكاله در خطرانقراض قرار دارند و اگر همكاري لازم‌مردم و شكارچيان صورت نگيرد برخي از اين گونه‌ها مانند "گرگ" در اين منطقه منقرض خواهند شد.

"عروس غاز ، پليكان پاخاكستري ، غاز پيشاني سفيد كوچك، عقاب دريايي ، قوي كوچك ، باكلان كوچك و گيلانشاه خالشور" برخي از گونه‌هاي در خطر انقراض و حمايت شده منطقه ميانكاله هستند كه براي افزايش و خارج كردن آنها از فهرست در خطر انقراض برنامه‌هاي خاصي را اجرا مي‌كنيم.